Αποτίμηση του έργου του Συνηγόρου για το 2012

Ετήσια Έκθεση 2012

Το αίτημα κοινωνικής δικαιοσύνης εκφράζεται, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, στις αναφορές των πολιτών που, αδυνατώντας να αντεπεξέλθουν σε οικονομικά βάρη, στρέφονται στον Συνήγορο του Πολίτη αναζητώντας χείρα βοηθείας. Αναλογικότητα στην κατανομή των βαρών, σεβασμός των δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις, τήρηση των κανόνων με διαφάνεια αλλά κι ευελιξία σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων, προκειμένου η πολιτεία να προσφέρει διέξοδο και να στηρίξει τους πολίτες που δοκιμάζονται, είναι το ζητούμενο στην παρούσα συγκυρία, τόνισε η Συνήγορος του Πολίτη, Καλλιόπη Σπανού, στην ετήσια έκθεση της, την οποία παρέδωσε σήμερα στον Πρόεδρο της Βουλής, Ευάγγελο Μεϊμαράκη. Η έκθεση παρουσιάζει το έργο της ανεξάρτητης αρχής το 2012 και καταλήγει σε συγκεκριμένες διαπιστώσεις και προτάσεις.

Σχετικά Έγγραφα

27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Δελτίο Τύπου

Το δελτίο τύπου για την ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το έτος 2012
Συμπληρωματικά Αρχεία: Δελτίο Τύπου
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Πλήρες Κείμενο

Η ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2012
Συμπληρωματικά Αρχεία: Πλήρες κείμενο
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Εισαγωγή

Διανύσαμε έναν ακόμη χρόνο οικονομικής κρίσης. Οι ενδείξεις κοινωνικής κόπωσης είναι ιδιαίτερα αισθητές. Στις παρούσες συνθήκες, η πολύπλευρη πίεση την οποία υφίσταται η κοινωνία οδηγεί μερίδες του πληθυσμού σε ακραίες θέσεις, απόψεις, ενέργειες. Αν και απαιτείται όσο το δυνατόν περισσότερη διαύγεια για την εκτίμηση της κατάστασης και την ανταπόκριση στις απαιτήσεις των περιστάσεων, οι εύκολες λύσεις εξακολουθούν να σαγηνεύουν. Ό,τι όμως είναι απλουστευτικό, ό,τι εμφανίζεται σε μια λογική άσπρου και μαύρου τείνει να ενισχύει την πόλωση, τη στείρα αντιπαράθεση, τις μερικές και εγωιστικές συμπεριφορές, εκτοπίζοντας τη σύνεση, αποτρέποντας τη σύνθεση, θέτοντας σε κίνδυνο τη συνοχή. Η κατάσταση αυτή είναι ταυτόχρονα αποτέλεσμα και αιτία της συνεχιζόμενης έλλειψης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, οι οποίοι εξακολουθούν να μην έχουν κατακτήσει το επίπεδο αξιοπιστίας που απαιτούν οι καιροί και η ένταση των προβλημάτων. Πόλωση και εμπιστοσύνη είναι έννοιες αντίρροπες.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Εισαγωγή
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Οι δραστηριότητες της χρονιάς

Η σημαντική αύξηση των αναφορών τον τελευταίο χρόνο (περίπου 10%) δείχνει ότι τα προβλήματα των πολιτών στις συναλλαγές τους με τη δημόσια διοίκηση οξύνονται, τόσο λόγω των αλλαγών στις νομοθετικές ρυθμίσεις των τελευταίων ετών, όσο και λόγω των οικονομικών προβλημάτων που έχει δημιουργήσει η δημοσιονομική κρίση από το 2009 και μετά. Συγκεκριμένα, τα ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης, της φορολογίας, του οικιστικού περιβάλλοντος, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας καθώς και των προβλημάτων που σχετίζονται με την είσοδο και την παραμονή αλλοδαπών αποτελούν διαχρονικά τις 5 σημαντικότερες ενότητες προβλημάτων για τα οποία προσφεύγουν οι πολίτες στο Συνήγορο και αντιστοιχούν σταδιακά σε όλο και μεγαλύτερο τμήμα του συνόλου των αναφορών (65% το 2012).
Συμπληρωματικά Αρχεία: Οι δραστηριότητες της χρονιάς
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Εργασία

Η λήψη επώδυνων μέτρων, ως μέσο αντιμετώπισης της δημοσιονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα, έχει επιφέρει άμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά εργασίας καθώς και στις πάσης φύσεως κοινωνικές παροχές. Αναδύεται πλέον ολοένα και πιο έντονη η ανάγκη κοινωνικής προστασίας, καθώς ο αριθμός των πολιτών που πλήττονται αυξάνεται δραματικά. Ο Συνήγορος του Πολίτη, ως αποδέκτης αναφορών που αντανακλούν την αδυναμία των πολιτών να ανταπεξέλθουν στα οικονομικά βάρη, επικεντρώνεται με κάθε ευκαιρία στην επιβεβλημένη ανάγκη διατήρησης των βασικών αρχών που πρέπει να διέπουν τη δράση των διοικητικών οργάνων, προστασίας των κοινωνικών παροχών και ενίσχυσης των προσπαθειών επανένταξης των ανέργων στην αγορά εργασίας.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Εργασία
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Ανάπτυξη, Επιχειρηματικότητα και Περιβάλλον

Η ένταση μεταξύ των επιταγών της οικονομικής ανάπτυξης αφενός και της προστασίας του περιβάλλοντος αφετέρου δεν είναι νέα. Το περιβάλλον, ως αγαθό κοινό σε όλους αλλά και στις επόμενες γενιές, συνεπάγεται ένα χρέος εγρήγορσης εκ μέρους τόσο του κράτους όσο και των ιδιωτών, ώστε η οικονομική ανάπτυξη να μην καταλήξει σε απειλή για την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας. Με δεδομένο ωστόσο ότι συχνά οι φορείς επιχειρηματικών συμφερόντων είτε παραβλέπουν τη σημασία της διατήρησης των περιβαλλοντικών αγαθών είτε προτάσσουν πάση θυσία τη συρρίκνωση του κόστους τους, ο Συνήγορος οδηγείται να ενεργεί ακόμη και προληπτικά, διαμεσολαβώντας με κάθε πρόσφορο τρόπο για την ομαλή συνύπαρξη περιβάλλοντος και επιχειρηματικής δράσης.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Ανάπτυξη, Επιχειρηματικότητα και Περιβάλλον
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Αμοιβαίες υποχρεώσεις κράτους - πολιτών

Το ζήτημα των αμοιβαίων υποχρεώσεων κράτους - πολιτών έχει προσλάβει εξαιρετικές διαστάσεις κατά την τρέχουσα κρίσιμη περίοδο. Η δυσκολία και των δύο πλευρών να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους φαίνεται, καταρχήν, συμμετρική. Ωστόσο το κράτος διαθέτει σειρά προνομίων, νόμιμων ή και απλώς πραγματικών, δύναται να αιφνιδιάζει μεταβάλλοντας τους όρους και το πλαίσιο στο οποίο οι πολίτες καλούνται να ασκήσουν δικαιώματα ή να εκπληρώσουν υποχρεώσεις. Οι συχνές νομοθετικές αλλαγές και η πληθώρα εγκυκλίων δημιουργούν ένα ρευστό περιβάλλον για τους πολίτες, οι οποίοι καλούνται να συμμορφωθούν ενώ ταυτόχρονα το κράτος δεν εμφανίζεται συνεπές στην εκπλήρωση των δικών του υποχρεώσεων.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Αμοιβαίες υποχρεώσεις κράτους - πολιτών
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Κοινωνική Αλληλεγγύη

Η επικαιρότητα των πεδίων κοινωνικής αλληλεγγύης στις παρούσες συνθήκες είναι αυταπόδεικτη. Ενώ αυξάνονται ραγδαία οι δικαιούχοι προνοιακών παροχών ή όσοι επιλέγουν δημόσιες υπηρεσίες υγείας αντί ιδιωτικών, ταυτόχρονα συρρικνώνονται οι ταμειακές δυνατότητες του κράτους, με αποτέλεσμα να υποχωρούν ακόμη και παροχές ή υπηρεσίες που θεωρούνταν δεδομένες. Στις συνθήκες αυτές ο Συνήγορος καλείται να βρει την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην υποχρέωση υπόμνησης προς τη διοίκηση των νομοθετημένων υποχρεώσεών της και στον στοιχειώδη πραγματισμό ο οποίος επιβάλλει τη δημιουργική αναζήτηση τόσο μιας νέας ιεράρχησης των προτεραιοτήτων όσο και πιθανών εναλλακτικών λύσεων.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Κοινωνική Αλληλεγγύη
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Προσωπική ελευθερία και κοινωνική ενσωμάτωση

Ανάμεσα στα κλασικά ατομικά δικαιώματα η προσωπική ελευθερία είναι το περισσότερο ευαίσθητο στις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές ή ιδεολογικές κρίσεις. Η κινητικότητα και η ένταξη των αλλοδαπών, η αντιμετώπιση του προσφυγικού φαινομένου, η αναοριοθέτηση της ιθαγένειας αλλά και η διαρκής ένταση μεταξύ ασφάλειας και προσωπικής ελευθερίας αποκτούν εν μέσω κρίσεων ιδιαίτερες διαστάσεις, για την αντιμετώπιση των οποίων η διοίκηση δεν διαθέτει πάντοτε τα κατάλληλα μέσα ή εχέγγυα.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Προσωπική ελευθερία και κοινωνική ενσωμάτωση
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Το σχολείο στην κρίση

Ο χώρος της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος από την οικονομική κρίση. Πέρα από τη μείωση των εσόδων που προορίζονται για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων, τον περιορισμό στις προσλήψεις εκπαιδευτικών, τις συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων και τις δυσλειτουργίες στις μεταφορές μαθητών, που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, τα παιδιά, ως άμεσοι αποδέκτες προβλημάτων όπως η αύξηση της ανεργίας και η συνεχής μείωση οικογενειακών εισοδημάτων, βιώνουν συναισθήματα που ενισχύουν την εκδήλωση βίαιων και επιθετικών συμπεριφορών.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Το σχολείο στην κρίση
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Η δημόσια διοίκηση στην κρίση

Η οικονομική κρίση ανέδειξε τόσο τις δομικές όσο και τις λειτουργικές αδυναμίες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, ιδίως σε περιπτώσεις όπου δυσχεραίνεται η υλοποίηση μεταφοράς αρμοδιοτήτων και η συνεργασία μεταξύ συναρμόδιων υπηρεσιών. Ο Συνήγορος τονίζει με κάθε ευκαιρία την αναγκαιότητα μέτρων που θα συμβάλουν στην ενίσχυση της λειτουργικότητας, ευελιξίας και αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης. Αυξητικό ρυθμό παρουσιάζουν οι αναφορές με αντικείμενο την ανάγκη ευρύτερης πληροφόρησης των πολιτών για διοικητικά ζητήματα που τους αφορούν και έγκαιρης διεκπεραίωσης των υποθέσεών τους. Στο πλαίσιο αυτό, η διαφάνεια αναδεικνύεται ως ουσιώδης μηχανισμός ελέγχου της διοικητικής δράσης.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Η δημόσια διοίκηση στην κρίση
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Καταπολέμηση των διακρίσεων – Ειδική έκθεση 2012

Ο Συνήγορος εκφράζει την έντονη ανησυχία του για μια διαφαινόμενη οπισθοδρόμηση της ελληνικής κοινωνίας και πολιτείας σχετικά με την εγρήγορση που απαιτείται ως προς την ουσιαστική καταπολέμηση των διακρίσεων. Τον απασχολεί ιδιαίτερα η έξαρση του φαινομένου της ρατσιστικής βίας, τόσο ως προς τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό των περιστατικών και την ένταση της ασκούμενης βίας όσο και ως προς τη στάση που τηρούν οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς σε σχέση με την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου και την προστασία των κοινωνικών ομάδων που στοχοποιούνται. Ως προς τις δικές του αρμοδιότητες, ο Συνήγορος κατά το έτος 2012 διερεύνησε 112 υποθέσεις στις οποίες φερόταν να συντρέχει διακριτική μεταχείριση εις βάρος κάπου ή κάποιων προσώπων για λόγους που αναφέρονται στις διατάξεις του νόμου 3304/2005.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Καταπολέμηση των διακρίσεων – Ειδική έκθεση 2012
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Φύλο και εργασιακές σχέσεις – Ειδική έκθεση 2012

Οι υποθέσεις τις οποίες χειρίστηκε ο Συνήγορος στο πεδίο της ίσης μεταχείρισης μεταξύ ανδρών και γυναικών κατά το 2012 σε μεγάλο βαθμό αντανακλούν την ένταση των προβλημάτων που έχει επιφέρει η οικονομική κρίση στις εργασιακές σχέσεις. Οι επιπτώσεις της κρίσης έχουν επηρεάσει εμφανώς όλους τους εργαζομένους, ωστόσο παρατηρείται διαφοροποίηση σε βάρος των γυναικών και μάλιστα σε φάσεις που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα. Ειδικότερα, η εγκυμοσύνη και η μητρότητα εξακολουθούν να έχουν αρνητικά επακόλουθα στην επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών και στην ανάληψη εκ μέρους τους θέσεων ευθύνης. Αντί η κρίση να οδηγήσει στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλου του δυναμικού της χώρας, τα στερεότυπα έρχονται πιο έντονα στο προσκήνιο και τείνουν να παράγουν αποκλεισμούς. Η αυξανόμενη ύφεση και τα προβλήματα που αυτή προκαλεί στην απασχόληση κατανέμονται άνισα κατά φύλο. Τίθεται μάλιστα το ερώτημα μήπως ακυρωθεί η όποια πρόοδος είχε συντελεστεί τα προηγούμενα χρόνια, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση πολύτιμων ανθρώπινων πόρων.
Συμπληρωματικά Αρχεία: Φύλο και εργασιακές σχέσεις – Ειδική έκθεση 2012
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις

Νομοθετικές προτάσεις - Οργανωτικές προτάσεις - Αποδοχή προτάσεων προηγούμενων ετών
Συμπληρωματικά Αρχεία: Νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις
27/12/2012 - Ετήσια Έκθεση
- Νομικό πλαίσιο και λειτουργία του θεσμού

Νομικό πλαίσιο – Υποβολή και διερεύνηση αναφορών – Οργάνωση και στελέχωση του Συνηγόρου του Πολίτη
Συμπληρωματικά Αρχεία: Νομικό πλαίσιο και λειτουργία του θεσμού