Πως ελέγχει η ΕΛ.ΑΣ. τις καταγγελίες των πολιτών σε βάρος αστυνομικών;

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΞΑΝΤΛΗΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 176 ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ:

Ενώ η ΕΛ.ΑΣ. έχει κάνει μεγάλα βήματα στον επιχειρησιακό τομέα, υπολείπεται όμως ακόμη σοβαρά στον σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών

Στην πικρή αυτή διαπίστωση έχει οδηγηθεί ο Συνήγορος του Πολίτη μέσα από την αποτίμηση της πενταετούς εμπειρίας του στη διερεύνηση καταγγελιών πολιτών για προσβολή συνταγματικών δικαιωμάτων τους από αστυνομικούς. Επειδή α ρμόδια για τη διερεύνηση των καταγγελιών αυτών είναι τα όργανα εσωτερικού ελέγχου της ΕΛ.ΑΣ., ο Συνήγορος του Πολίτη περιορίζεται να διερευνά κατά πόσον η ενώπιόν τους διαδικασία διεξήχθη σύμφωνα με τους ορισμούς του νόμου. Ο αριθμός περιπτώσεων όπου καταλογίστηκαν ευθύνες είναι αμελητέος, οι δε καταγνωσθείσες κυρώσεις είναι δυσανάλογα ελαφρές.

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων:

• α) είτε η έρευνα δεν οδήγησε καν στην άσκηση πειθαρχικής δίωξης, και ολοκληρώθηκε με τη λακωνική ενημέρωση ότι «δεν προέκυψαν ευθύνες στελεχών»,
• β) είτε οι καταγγελίες κρίθηκαν αβάσιμες επειδή απλώς διαψεύστηκαν από τους εμπλεκόμενους αστυνομικούς ή συναδέλφους τους, γεγονός που αναμφίβολα συνιστά ασυμμετρία της θέσης του καταγγέλλοντος πολίτη σε σχέση με αυτήν του εγκαλούμενου αστυνομικού και πλήττει την αξιοπιστία των πειθαρχικών ερευνών.

Αλλά ακόμη και εκεί όπου η ίδια η πειθαρχική έρευνα εντοπίζει σοβαρά και επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, η αποτίμησή τους κατά την εκπόνηση του σχετικού πορίσματος όχι μόνο δεν αποδεικνύει αμεροληψία, αλλά ενίοτε προσκρούει σε σωρεία παρατυπιών και παραλείψεων.

Στην ειδική έκθεση που συνέταξε ο Συνήγορος του Πολίτη ταξινομούνται οι αναφορές των πολιτών που αμφισβητούν τη νομιμότητα της αστυνομικής δράσης και ερευνάται:

• Α) Η προθυμία της ΕΛ.ΑΣ. να διερευνήσει πειθαρχικές ευθύνες στελεχών της.
• Β) Οι διαδικαστικές εγγυήσεις αντικειμενικότητας και αμεροληψίας της πειθαρχικής έρευνας. Διαπιστώνεται αφενός υπέρμετρη χρήση της «άτυπης» έρευνας και η φειδωλή προσφυγή σε τυποποιημένες διαδικασίες (ΕΔΕ), αφετέρου ότι η έρευνα από τον ίδιο τον διοικητή του εμπλεκόμενου αστυνομικού τμήματος οδηγεί σε πλημμελή πειθαρχικό έλεγχο.
• Γ) Στην αιτιολογία - την απόδειξη - και τον νομικό χαρακτηρισμό των πραγματικών περιστατικών εντοπίζονται σοβαρές πλημμέλειες της αποδεικτικής διαδικασίας, ιδίως δε: τυπική απλώς αιτιολογία, μη αξιολόγηση ή επιλεκτική ή λογικά αντιφατική αξιολόγηση αποδεικτικών μέσων και προδήλως εσφαλμένη ερμηνεία διατάξεων προς όφελος του καθ' ου η έρευνα.
• Δ) Τέλος, εξετάζονται οι κυρώσεις που επιβάλλονται από τη σκοπιά της αναλογικότητάς τους, αλλά και ο βαθμός ενημέρωσης και ικανοποίησης του θιγέντος πολίτη.

Η έκθεση κλείνει με την υποβολή συγκεκριμένων βελτιωτικών νομοθετικών και οργανωτικών προτάσεων, με βασικό κριτήριο την ανάγκη ολοκλήρωσης του εκσυγχρονισμού της ΕΛ.ΑΣ. στην κατεύθυνση της βέλτιστης ανταπόκρισής της στις απαιτήσεις του ρόλου της ως αποτελεσματικού εγγυητή των δικαιωμάτων του πολίτη.

Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις της έκθεσης υποστηρίζονται από εκτεταμένο παράρτημα με αναλυτικούς ταξινομικούς πίνακες όλων των υποθέσεων που συνέθεσαν το εμπειρικό υλικό της έρευνας, των τυπικών χαρακτηριστικών και των πλημμελειών που διαπιστώθηκαν, καθώς και με σχετικά στατιστικά γραφήματα.

Αναμένεται λοιπόν ότι ο διεξοδικός και εμπεριστατωμένος χαρακτήρας της έκθεσης θα αποτελέσει επαρκή διαβεβαίωση ότι σκοπός της δεν είναι ούτε να ανασύρει από το παρελθόν σφάλματα ή παραλείψεις συγκεκριμένων προσώπων που εμπλέκονται στις εξεταζόμενες υποθέσεις (άλλωστε κανένα όνομα δεν μνημονεύεται σε αυτήν), ούτε να αναζητήσει ευθύνες νομικές ή πολιτικές, αλλά να συνδράμει την αποφασιστική προσπάθεια της ΕΛ.ΑΣ. να ολοκληρώσει τον πλήρη και ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της, αφήνοντας πίσω τις νοοτροπίες και τις στάσεις που της κληροδότησε μια παρελθούσα πια ιστορική φάση της και οι οποίες αδικούν τα σημερινά της επιτεύγματα και την πραγματική αξία των στελεχών της.

Το κείμενο της ειδικής έκθεσης διατίθεται, σε έντυπη μορφή, στα γραφεία του Συνηγόρου του Πολίτη, Χατζηγιάννη Μέξη 5, 11528 Αθήνα, 5ος όροφος. Βρίσκεται επίσης σε ηλεκτρονική μορφή : PDF - 1Mb.