- Νομοθεσία

Η προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και η καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου προβλέπονται στο νόμο 4443/2016.

 Η αρχή της ισότητας των φύλων και τα πεδία εφαρμογής της περιλαμβάνονται σε μια σειρά ρυθμίσεων τόσο σε νόμους όσο και σε επιμέρους υπουργικές αποφάσεις. Οι κυριότεροι νόμοι είναι οι εξής:

Ο νόμος 4097/2012 καθιερώνει το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή και προώθηση της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την άσκηση αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας.

Ο νόμος 3896/2010 καθιερώνει το νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή και προώθηση της εφαρμογής της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα απασχόλησης και εργασίας.

Ο νόμος 3769/2009 καθιερώνει το πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών. Ο νόμος μεταφέρει στην ελληνική έννομη τάξη τις διατάξεις της Οδηγίας 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου 2004 (EEL 373/37).

Ο νόμος 3655/2008, στο άρθρο 142, προβλέπει την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας.

Ο νόμος 3528/2007 (υπαλληλικός κώδικας), στα άρθρα 52 και 53 για την άδεια μητρότητας και την άδεια ανατροφής παιδιού αντίστοιχα.

Ο νόμος 3488/2006 έχει καταργηθεί και αντικατασταθεί από τις διατάξεις του ν.3896/2010.

Ο νόμος 1414/1984 έχει καταργηθεί και αντικατασταθεί από τις διατάξεις του 3488/2006.

Μεταξύ των νόμων, κεντρική σημασία έχει ο 3896/2010 με τον οποίο διευρύνθηκαν οι αρμοδιότητες του Συνηγόρου του Πολίτη σε θέματα επαγγελματική ισότητας των φύλων. Ο νόμος 3896/2010  για την «Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης» αποτυπώνει συστηματικά ένα νέο, πληρέστερο ρυθμιστικό πλαίσιο για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των δύο φύλων στον τομέα της εργασίας μέσω ενός συστήματος διευρυμένης έννομης προστασίας και καινοτόμων νομικών εργαλείων. Ο νόμος αυτός ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη την οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006.

Ο ανωτέρω νόμος εφαρμόζεται (άρθρο 1) σε όσους απασχολούνται, σε όσους είναι υποψήφιοι για απασχόληση ή προς επαγγελματική κατάρτιση με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφή απασχόλησης, τόσο στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, όσο και στα ελευθέρια επαγγέλματα. Ο νόμος καλύπτει και όσους λαμβάνουν επαγγελματική εκπαίδευση οποιουδήποτε είδους και οιασδήποτε μορφής, ενώ καλύπτει και την ίση πρόσβαση στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Παράλληλα, αναδιατυπώνεται ο όρος της σεξουαλικής παρενόχλησης (άρθρο 2), της άμεσης και έμμεσης διάκρισης καθώς και της παρενόχλησης.

Ο ν. 3896/2010 απαγορεύει τόσο την άμεση όσο και την έμμεση διάκριση (όπως οι όροι προσδιορίζονται στη διάταξη του άρθρου 2 του ίδιου νόμου) λόγω φύλου (άρθρο 3), την παρενόχληση, τη σεξουαλική παρενόχληση, την διάκριση λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας καθώς και την λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου που συνδέεται με αλλαγή φύλου.

Με τη διάταξη του άρθρου 25 του ανωτέρω νόμου ο Συνήγορος του Πολίτη ορίζεται φορέας για την παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής, στον  ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών. Φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, υπάγονται στην αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη. Σημαντική καινοτομία του νόμου αποτελεί η διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 25 του νόμου όπου ορίζεται ότι ειδικά και μόνο όταν δέχεται αναφορές για διακρίσεις λόγω φύλου, ο Συνήγορος του Πολίτη δεν θα σταματά πια την έρευνά του εάν ο ενδιαφερόμενος προσφύγει στη δικαιοσύνη αλλά θα συνεχίζει τη διαμεσολαβητική του προσπάθεια για επίλυση του προβλήματος μέχρι την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο ή μέχρις ότου εξεταστεί αίτημα για παροχή προσωρινής δικαστικής προστασίας.

Παράλληλα, στο άρθρο 25 παρ.10 του νόμουορίζεται ότι οι κατά τόπον Επιθεωρήσεις Εργασίας, οι οποίες επιλαμβάνονται των συναφών καταγγελιών ενημερώνουν άμεσα το Συνήγορο του Πολίτη, έχουν δε την υποχρέωση να του υποβάλουν τα αποτελέσματα των ενεργειών αρμοδιότητάς τους, επιφυλασσομένης, σε κάθε περίπτωση, της αρμοδιότητας του Συνηγόρου του Πολίτη προς ιδίαν έρευνα και διαμόρφωση του τελικού πορίσματος επί της καταγγελίας. Η συνδρομή του Συνηγόρου του Πολίτη μπορεί να συνίσταται είτε στη διαμεσολάβηση με κάθε πρόσφορο τρόπο για την αποκατάσταση της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών είτε στην διενέργεια ιδίας έρευνας για την υπόθεση, προκειμένου να  διαμορφωθεί το τελικό πόρισμα επί των καταγγελιών.

Τέλος, ως προς τη διαδικασία, ο νόμος επαναλαμβάνει την καινοτομία του ν. 3488/2006 περί της αντιστροφής του βάρους απόδειξης. Σύμφωνα με αυτή (διάταξη του άρθρου 24 του νόμου), σε περίπτωση ισχυρισμού περί διακριτικής μεταχείρισης λόγω φύλου, ο επικαλούμενος την διάκριση οφείλει να προσκομίσει στοιχεία μέσω των οποίων να πιθανολογείται η διάκριση, ενώ ο καθ’ ου, φέρει το βάρος να αποδείξει την έλλειψη συνδρομής των προυποθέσεων της διάκρισης. Η ανωτέρω διαδικασία εφαρμόζεται τόσο στις διαδικασίες ενώπιον των πολιτικών και των διοικητικών δικαστηρίων, όσο και σε καταγγελίες ενώπιον κάθε άλλης αρμόδιας αρχής, όπως εν προκειμένω ο Συνήγορος του Πολίτη. Η ανωτέρω ρύθμιση δεν ισχύει στην ποινική διαδικασία».